Kartografya denince ilk olarak harita, haritacılık, harita yapım tekniği, coğrafi bilgi, kartometri, mekansal analiz ve görselleştirme vb. kavramlar gelmektedir. Birçok harita mühendisinin uzaktan baktığı ya da tekniklerini bilinçsiz olarak kullandığı bir haritacılık disiplini olan kartografya; jeodezi ve coğrafya disiplinlerinin kesişiminde yer almakta, bilgisayar bilimleri, bilişim teknolojileri, matematik, istatistik, sanat ve tasarım gibi alanlardan yararlanarak teorik ve pratik temellerini oluşturmaktadır.

Klasik anlamda, harita projeksiyonları teori ve uygulamalarını içeren matematiksel kartografya yanında topografik ve tematik kartografya olmak üzere iki başlık altında incelenmektedir. Topografik kartografya, yeryüzündeki fiziksel ve kültürel çevreye ilişkin nesneleri (nehir, yol, bina vb.) ve yükseltileri gösteren topografik haritaların tasarımını ve yapımını ele almaktadır. Bunun yanında sayısal arazi/yükseklik modelleri (SAM/SYM) de bu başlık altında incelenmektedir. Tematik kartografya ise insan ve doğaya ilişkin belli bir konunun mekansal dağılımını gösteren tematik haritaların tasarımı ve yapımını ele almaktadır.

Topografik haritalar, genel amaçlıdırlar ve çeşitli mühendislik projelerine ve planlama, savunma, yönetim vb. mekanla ilişkili faaliyetlere altlık oluşturmak üzere farklı ölçeklerde (1:1 000 – 1:250 000) oluşturulmaktadır. Günümüzde harita mühendisleri, daha çok büyük ölçekli (1:1 000 ve 1: 5 000) topografik haritalara yoğunlaşmıştır. Ulusal haritacılık kurumumuz Harita Genel Komutanlığı tarafından üretilmekte olan orta ölçekli (1:25 000 – 1:250 000) topografik haritalar ise toplumsal kullanımıyla ilgili gizlilik kısıtlaması nedeniyle daha sınırlı ilgi görmektedir. Bununla birlikte, çevre, tarım, ormancılık, ulaşım, turizm, altyapı, jeoloji, hidroloji, doğal afet, madencilik vb. özel amaçlara yönelik tematik haritalara altlık oluşturduğu için farklı alanlarda faaliyet gösteren çeşitli kamu kurumlarının en çok yararlandığı harita serisidir. Ne yazık ki, harita mühendislerinin hem orta ölçekli topografik haritalar, hem de tematik haritalar konusunda ilgili derslerin azlığı nedeniyle eğitimlerinin yeterli olduğu söylemek güçtür.

Kartografya, çeşitli teorik ve pratik teknikleriyle coğrafi bilgi sistemi (CBS)’nin gelişimine katkı sağlayan başlıca alt disiplinlerden biridir. Modern kartografya uygulamaları, büyük oranda CBS teknolojisine dayalıdır. Topografik ve tematik içerikli coğrafi ve kartografik veri tabanları artık CBS içinde oluşturulmakta, çoklu ürünler bu veri tabanlarına dayalı olarak üretilmektedir. Coğrafi görselleştirme, çok ölçekli/çözünürlüklü mekansal veri tabanları, mekansal analiz ve modelleme, sayısal arazi/yükseklik modelleri, web haritaları ve servisleri, mobil haritalar ve konuma dayalı servisler, coğrafi ontoloji vb. kartografya’nın güncel çalışma konularını oluşturmaktadır (ayrıntılı bilgi için bkz. ICA Research Agenda on Cartography and GIScience).

Eleştirel anlamda bakıldığında, kartografya ülkemizde gerek eğitim-öğretim, gerekse uygulama anlamında hak ettiği yeri henüz alamamıştır. Özellikle harita mühendislerinin bu alana çekimser yaklaşımı, farklı disiplinlerin bu alanda etkin olmasına neden olmaktadır. Kartografya’nın cezbedici araştırma konularının CBS içinde eritilme çabası, harita üretimindeki yasal kısıtlamalar ve meslek odamızın meslek vizyonunu ve kapsamını geliştirme bağlamında sınırlı çabaları düşünüldüğünde bu alanın akademik ortamlarda, kamu ve özel sektörde hak ettiği yerde bulunmamasının başlıca nedenleri daha iyi anlaşılabilir sanırım. Halbuki üretilen her haritanın altında harita mühendisi imzası, gerçekleştirilen her sayısal (dijital) kartografya ve/veya CBS projesinde harita mühendisi çalışması zorunlu olsa mesleğimiz için ne iyi olurdu değil mi?